Voortgang onderzoek JIT MH17 - persbijeenkomst (24-5-2018)

Dames en heren,

Welkom op deze persbijeenkomst van het Joint Investigation Team – kort gezegd JIT - dat strafrechtelijk onderzoek doet naar het neerhalen van vlucht MH17 op 17 juli 2014.

De voertaal van de persbijeenkomst is Nederlands en Engels.

In het JIT werken Australië, België, Maleisië, Nederland en Oekraïne nauw samen. Deze samenwerking is intensief, constructief en gericht op één gezamenlijk doel. En dat is het achterhalen wat er is gebeurd en wie daarvoor verantwoordelijk zijn.

Vandaag doen wij een aantal concrete verzoeken en geven wij u gedeeltelijk inzage in de voortgang van het onderzoek. De woordvoering in deze persbijeenkomst wordt gedaan door vertegenwoordigers van drie JIT-partners: de heer Fred Westerbeke, Hoofdofficier van Justitie van het Landelijk Parket in Nederland en tevens Coördinator van het Joint Investigation Team, de heer Wilbert Paulissen Hoofd van de Landelijke Recherche Politie Nederland en mevrouw Jennifer Hurst, Commander van de Australian Federal Police.

Vervolgens is er kort gelegenheid voor het stellen van vragen. Daarna is er gelegenheid voor korte 1:1 interviews met de vertegenwoordigers van de JIT-landen.

De spreektekst en het gebruikte beeldmateriaal wordt na afloop van de persbijeenkomst beschikbaar gesteld via de websites van het JIT, het Nederlandse Openbaar Ministerie en de politie.

Dan geef ik nu het woord aan de Hoofdofficier van Justitie Landelijk Parket de heer Fred Westerbeke.

Fred Westerbeke

Welkom!

Vandaag schetst het JIT een gedeelte van de voortgang van het onderzoek binnen de kaders van een persbijeenkomst. Ik leg straks uit waarom dat is. Ook doen we vandaag een oproep aan getuigen om zich te melden. We stellen daarbij een aantal specifieke vragen.

Allereerst heet ik alle nabestaanden welkom die via een livestream-verbinding deze bijeenkomst kunnen volgen.

Alle JIT-landen zijn vandaag aanwezig bij deze bijeenkomst. Ik heet in het bijzonder welkom aan mevrouw Jennifer Hurst uit Australia en de heren Vasyl Hrytzak en Dmytro Storozhuk uit Oekraïne, Mohamad Hanafiah Bin Zakaria en Dato' Mohd Zakaria B Ahmad uit Maleisië en uit België Frederic de Leeuw en Stanny de Vlieger.

Het JIT heeft op 28 september 2016 uitgebreid de eerste resultaten gepresenteerd van het strafrechtelijk onderzoek naar het neerhalen van vlucht MH17 op 17 juli 2014.

Onze belangrijkste conclusie was dat op basis van de strafrechtelijke onderzoeksresultaten kan worden vastgesteld dat vlucht MH17 op 17 juli 2014 is neergeschoten door een BUK-raket uit de 9M38 serie, die is afgevuurd vanaf een landbouwveld in de buurt van Pervomaiskyi. Dit gebied werd op dat moment gecontroleerd door pro-Russische separatisten.

De presentatie toonde verder aan dat de raket uit de 9M38-serie werd afgeschoten door een BUK TELAR. Die BUK TELAR is aangevoerd vanuit het grondgebied van de Russisch Federatie én is na gebruik weer terug naar het grondgebied van de Russische Federatie gebracht.

De vragen die iedereen vanaf dag één beantwoord wil hebben, zijn: Waarom is vlucht MH17 neergehaald? En wie zijn verantwoordelijk voor deze afschuwelijke daad?

Het antwoord op díe vragen zal ik u vandaag niet geven.

Wel zullen wij u enkele onderzoeksresultaten presenteren. Het moge duidelijk zijn dat het strafrechtelijk onderzoek een groot en complex onderzoek is. Onafhankelijkheid, zorgvuldigheid en professionaliteit staan daarbij voorop. Wij boeken nog steeds voortgang.

Het onderzoek loopt al bijna vier jaar en heeft nog steeds de hoogste prioriteit. Dagelijks werken tientallen rechercheurs, officieren van justitie en andere deskundigen uit verschillende landen aan het onderzoek en dragen op die manier bij aan de waarheidsvinding. En dat zullen wij zo blijven doen tot we klaar zijn.

Dat is geen gemakkelijke opgave en de omstandigheden blijven lastig. Een deel van de informatie van - veelal buitenlandse militaire origine - is geheim. Het beschikbaar krijgen van dit soort informatie kost dus veel tijd. En het onderzoeksgebied in Oost-Oekraïne is nog steeds ontoegankelijk voor het onderzoeksteam. Gelukkig zijn nog steeds veel telecomgegevens beschikbaar in Oekraïne. Daarom is de permanente aanwezigheid van een deel van het onderzoeksteam in Kiev en de samenwerking met onze partners aldaar des te belangrijker.

Toch is de afgelopen periode veel progressie geboekt, onder andere bij het identificeren van direct betrokkenen. Op 28 september 2016 maakten wij melding van een groep van ongeveer honderd personen, die op de een of andere manier in verband kunnen worden gebracht met het neerhalen van vlucht MH17. Op dit terrein zijn flinke stappen gezet. Inmiddels is de rol van een groot aantal van hen een stuk duidelijker.

Het kan het onderzoek en de uiteindelijke rechtsgang schaden als wij de verantwoordelijken voor deze gebeurtenis - en de overige betrokkenen - duidelijk maken hoeveel wij precies weten. U zult daarom begrijpen dat de rechtszaal bij uitstek de plaats is waar het Openbaar Ministerie zich uitlaat over de beschuldiging van - en de bewijslast tegen - individuele personen. Het is vervolgens aan de rechtbank daarover een oordeel te vellen.

Ik geef nu graag het woord aan de heer Wilbert Paulissen, hoofd Landelijke Recherche Politie Nederland. Hij zal u onder andere informeren over een belangrijke conclusie in het onderzoek met betrekking tot de BUK-TELAR en toelichten welke onderzoeksresultaten tot die conclusie van het JIT hebben geleid.

Wilbert Paulissen

Dames en heren,

Zoals de heer Westerbeke zojuist heeft gezegd, zal ik ingaan op aanvullende onderzoeksresultaten die betrekking hebben op de BUK TELAR waarmee MH17 op 17 juli 2014 is neergeschoten.

Het JIT heeft alle beschikbare beelden van 17 en 18 juli 2014 van deze BUK TELAR nauwkeurig onderzocht en hierdoor hebben wij kunnen vaststellen dat deze BUK TELAR vele unieke kenmerken bezit. Het JIT heeft op basis van die specifieke kenmerken als het ware een vingerafdruk kunnen maken van deze BUK TELAR.

Na een uitgebreid en arbeidsintensief vergelijkend onderzoek, waarin vele BUK TELARS zijn betrokken, is het JIT tot de conclusie gekomen dat de BUK TELAR waarmee vlucht MH17 is neergeschoten afkomstig is van de 53e Anti Aircraft Missile Brigade, oftewel de 53e Brigade uit Kursk in de Russische Federatie. Die 53ste Brigade maakt deel uit van de Russische krijgsmacht. In 2014 bestond die 53ste Brigade uit drie operationele bataljons. Er werkten zeker enkele honderden mensen, in de staf, ondersteuning en operationele eenheden. Een luchtafweerbrigade is bestemd voor het verdedigen van het luchtruim tegen vijandelijke doelen.

Het onderzoekscollectief Bellingcat heeft reeds eerder dezelfde conclusie naar buiten gebracht.

Wij verrichten als JIT ons eigen, onafhankelijke onderzoek. En de conclusies die wij op basis van dat onderzoek trekken, moeten gebaseerd zijn op wettig en overtuigend bewijs, dat standhoudt in de zittingzaal. Het verzamelen daarvan - en de validatie van het bewijs - dient op zorgvuldige wijze te gebeuren en dat vergt nu eenmaal veel tijd.

Wij zijn ervan overtuigd dat onze bevindingen de conclusie rechtvaardigen dat de gebruikte BUK TELAR afkomstig is van de 53e Brigade van de Russische Federatie.

Zo dadelijk krijgt u de animatie te zien van onze bevindingen. In de animatie worden vele beelden getoond van de lange route die deze BUK TELAR op 23, 24 en 25 juni 2014 heeft afgelegd. De beelden gemaakt tijdens de route gaven het JIT de mogelijkheid om die beelden te vergelijken met de beelden van 17 en 18 juli 2014, en de zogenaamde vingerafdruk van de BUK TELAR. Dat heeft uiteindelijk de match opgeleverd. Een selectie van de kenmerken waaruit de vingerafdruk bestaat is opgenomen in de animatie.

De conclusies met betrekking tot de betrokkenheid van de 53e Brigade worden ondersteund door andere bevindingen zoals getuigenbewijs.

Als JIT zijn we vastberaden door te gaan met het verzamelen van verder bewijs tegen de verantwoordelijken voor het neerhalen van vlucht MH17 waarbij 298 onschuldige mensen de dood vonden.

Met de vaststelling dat de BUK TELAR afkomstig is van de 53e Brigade is weer een belangrijke stap gezet in het onderzoek. We komen steeds dichterbij, dus dit is hét moment om met uw informatie naar voren te komen.

Het JIT doet daarom een dringende oproep aan iedereen die ons van bruikbare informatie kan voorzien.

Wij willen meer weten over de inzet van deze BUK TELAR op 17 juli 2014. We denken dan aan de mensen die direct of indirect betrokken zijn bij het neerhalen van MH17, maar ook aan de mensen die verantwoordelijk waren voor de operatie waarbinnen die BUK TELAR werd ingezet.

• Wie maakte deel uit van de bemanning?
• Met welke instructie van wie gingen zij op pad?
• Wie was verantwoordelijk voor de operationele inzet van deze BUK TELAR op 17 juli 2014?
• En tot slot: wie kan ons meer informatie geven over procedures en verantwoordelijke personen binnen deze Brigade?

Wij zijn ervan overtuigd dat veel mensen over deze informatie beschikken. Dat kunnen personeelsleden van de 53e Brigade zijn, maar ook familieleden, vrienden of kennissen. En zelfs mensen die niets met de 53e Brigade te maken hebben. Weet u het antwoord op deze vragen of kent u mensen die het antwoord op de gestelde vragen kunnen geven, wendt u zich dan tot het JIT.

Ik richt mij specifiek tot de mensen die antwoorden hebben op de vragen die ik net noemde of die weten wie relevante informatie heeft. U kunt zich tot ons wenden. Wij wijzen er met klem op dat alle informatie met de grootst mogelijke vertrouwelijkheid wordt behandeld. Op de website van het JIT kunt u lezen hoe u op een veilige en vertrouwelijke manier contact met ons kunt opnemen.

Ik dank u voor uw aandacht en geef nu het woord aan Jennifer Hurst, Commander van de Australian Federal Police

Jennifer Hurst

Dames en heren,

Ik ga u meer vertellen over het type raket waarmee MH17 is neergeschoten. Zoals bekend gaat het om een BUK-raket uit de 9M38-serie.

Zowel in wrakdelen van het vliegtuig, als in lichamen van slachtoffers en op de crashsite zijn verschillende onderdelen van dit type raket gevonden. Deze onderdelen zijn door het JIT veilig gesteld en nauwkeurig onderzocht door forensische experts.

Zo is onder meer onderzoek gedaan naar de aanwezigheid van explosieve stoffen, is de metallurgische samenstelling bepaald van bepaalde onderdelen en is vergelijkend onderzoek naar de samenstelling van de verf verricht. Ook zijn wrakdelen en op de crashsite aangetroffen onderdelen visueel vergeleken met referentiemateriaal, bestaande uit verschillende BUK-raketten waarover het JIT kon beschikken. Daarnaast is in een gecontroleerde omgeving een raket tot ontploffen gebracht, zodat diezelfde vergelijking ook kon plaatsvinden met onderdelen van een gedetoneerde raket.

Alle bevindingen van dit forensisch onderzoek bevestigen de eerdere conclusie van het JIT dat vlucht MH17 is neergehaald door een BUK-raket uit de 9M38-serie.

Ik zal het nu hebben over twee specifieke onderdelen van een dergelijke BUK-raket, genoemd venturi en casing. De venturi is de uitlaat van de raket. Met casing bedoelen wij het omhulsel van de raketmotor.

In Oost Oekraïne zijn een venturi en een casing aangetroffen. De venturi hebben wij u al in september 2016 getoond. De casing heeft u mogelijk gezien in het OVV-rapport.

Dat deze onderdelen afkomstig zijn van een BUK-raket uit de 9M38-serie staat voor het JIT vast. Om het tactisch onderzoek te completeren vragen wij uw aandacht voor drie specifieke kenmerken van deze twee onderdelen.

In de animatie wordt uitgelicht waar deze onderdelen zich in de raket bevinden. Ook hebben wij nog enkele vragen. Daar kom ik zo dadelijk op terug.

Voor uw informatie: dit zijn de echte venturi en casing. In de animatie zag u dat er op de venturi en de casing ook nummers staan.

Wij doen een dringende oproep aan iedereen - waar dan ook ter wereld - die het JIT meer informatie kan geven over het volgende:

• Herkent u het handschrift van de nummers op de venturi?
• Heeft u informatie over de nummers op de venturi en de casing? Of kent u iemand die op de hoogte is van de betekenis van die nummers?
• Weet u of kent u iemand die weet in welke raket deze onderdelen zijn geplaatst en aan welke eenheid die raket is geleverd?

Heeft u antwoorden op een van deze vragen over de venturi of de casing, dan verzoeken wij u dringend om contact op te nemen met het JIT. Op de website van het JIT kunt u deze en nog meer gedetailleerde vragen vinden.

Wij begrijpen dat het om vertrouwelijke informatie gaat. Ik wil daarom nogmaals expliciet benadrukken dat alle informatie en informanten met de grootst mogelijke vertrouwelijkheid door het JIT worden behandeld. Onze rechercheurs kunnen u te woord staan in verschillende talen, waaronder Russisch en Oekraïens.

Dan geef ik nog het woord aan de heer Westerbeke voor de afsluiting.

Afsluiting Fred Westerbeke

Vandaag heeft het JIT geconcludeerd dat de BUK TELAR waarmee vlucht MH17 is neergehaald, afkomstig is van de 53e Anti Aircraft Missile Brigade van de Russische krijgsmacht.

Die constatering roept vragen op, zoals de vraag in hoeverre de betreffende Brigade zelf actief betrokken is bij het neerhalen van vlucht MH17 op 17 juli 2014. Een belangrijke vraag, waar het JIT nog onderzoek naar doet.

De autoriteiten van de Russische Federatie hebben tot op heden niet aan het JIT gemeld dat een BUK van de 53ste Brigade is ingezet in Oost Oekraïne, en dat deze vlucht MH17 heeft neergehaald. Op 15 oktober 2014 hebben wij al aan de Russische autoriteiten gevraagd om ons (in lijn met resolutie 2166 van de VN-veiligheidsraad) alle informatie te geven die van belang kan zijn voor de waarheidsvinding.

Omdat het JIT zich niet langer uitsluitend wil wenden tot de Russische autoriteiten om informatie te verkrijgen over dit onderwerp roepen we vandaag – via de media – ook de hulp in van het publiek bij de beantwoording van vragen die gaan over de controle over en het gebruik van de BUK-TELAR, alsmede over de raket die met die TELAR is afgevuurd.

Namens het JIT wil ik u allen bedanken voor uw aanwezigheid.

Woordvoerder Thomas Aling

Dan is er nu gelegenheid tot het stellen van vragen.

Mocht u een vraag willen stellen, dan verzoek ik u om daarbij te gaan staan en te wachten op de microfoon, zodat uw vraag voor iedereen goed te verstaan is. Zegt u vervolgens uw naam, het medium waarvoor u werkt en aan wie u de vraag wilt stellen. De vragen zullen zo veel mogelijk in het Engels beantwoord worden.

Na afloop van deze plenaire vragenronde is er de gelegenheid voor kort 1:1 interviews met de vertegenwoordigers van de vijf JIT-landen. Ook kunt u dan opnames maken van de casing en de venturi.