Zorgmachtiging aanvragen

Zorgmachtiging

1. Procedure

   1. 1. Melden van een zorgelijke situatie

      Maakt u zich zorgen over een persoon met een psychische stoornis die geestelijke gezondheidszorg weigert? Denkt u dat er ernstig nadeel dreigt? Als familielid of naaste van de betrokkene kunt u melding maken van de zorgelijke situatie.

      Ernstig nadeel is bijvoorbeeld:

      • Een aanzienlijk risico op levensgevaar, ernstig lichamelijk letsel, ernstige financiële schade voor of van de betrokkene of een ander.
      • Een situatie waarbij de persoon met hinderlijk gedrag agressie van anderen oproept.
      • Als de algemene veiligheid van personen of goederen in gevaar is.

      Bent u een familielid of naaste van betrokkene?

      Meld de zorgelijke situatie dan bij een van de volgende professionals:

      • De zorgaanbieder.
      • De gemeente (als er nog geen zorgaanbieder is of deze geen melding wil doen bij de officier van justitie). De gemeente is verplicht om een verkennend onderzoek te doen. Een medische verklaring is in dit stadium nog niet nodig. De gemeente moet binnen 14 dagen beslissen of ze de officier van justitie zal verzoeken om een zorgmachtiging aan te vragen bij de rechter. 
      • De politie. 

      Bovenstaande professionals kunnen de zorgelijke situatie melden bij de officier van justitie. En hem verzoeken een zorgmachtiging bij de rechter aan de vragen. Als burger kunt u dit dus niet rechtstreeks bij de officier van justitie doen.

      Bent u een professional?

      De volgende professionals kunnen een zorgelijke situatie bij de officier van justitie melden:

      • Het college van burgemeester en wethouders.
      • Een geneesheer-directeur.
      • Een zorgverlener die beroepsmatig zorg verleent aan betrokkene.
      • Een zorgaanbieder van forensische zorg.
      • De politie.

   2. 2. Voorbereiding van de aanvraag

      De officier van justitie beslist of de aanvraagprocedure voor een zorgmachtiging moet worden gestart. Daarvoor bereidt hij de aanvraag samen met de geneesheer-directeur voor.

      Wat doet de officier van justitie? 

      • Hij wijst een geneesheer-directeur aan.
      • Hij geeft de geneesheer-directeur informatie over de betrokkene: een eventuele zelfbindingsverklaring en eventuele eerdere machtigingen, politiegegevens en justitiële gegevens.
      • Hij geeft de persoonsgegevens van de betrokkene aan de rechter, zodat die een advocaat kan toevoegen. 

      Wat doet de geneesheer-directeur?

      • Hij informeert de betrokkene over de procedure (schriftelijk). 
      • Hij informeert de betrokkene dat hij (met hulp van een naaste) een zelfbindingsverklaring en een plan van aanpak kan opstellen waarmee verplichte zorg mogelijk kan worden voorkomen. 
      • Hij wijst een onafhankelijk psychiater aan die een medische verklaring opstelt. 
      • Hij wijst een zorgverantwoordelijke aan, die samen met de betrokkene (en de vertegenwoordiger) een zorgplan opstelt. 
      • Hij beslist (in overleg met de officier van justitie) of de betrokkene een eigen plan van aanpak mag opstellen om een zorgmachtiging te voorkomen. 
      • Hij stuurt het volledige dossier naar de officier van justitie.

   3. 3. Aanvang procedure

      De officier van justitie besluit op basis van het dossier of hij een verzoek voor een zorgmachtiging indient bij de rechter. Hij moet dit zo snel mogelijk doen, maar in ieder geval binnen vier weken nadat de voorbereiding is gestart. Die termijn wordt zes weken als de betrokkene een eigen plan van aanpak maakt. 

      Wat staat er in het verzoekschrift? 

      • Welke vormen van verplichte zorg volgens de officier van justitie nodig zijn. 
      • Bij een verplichte opname: in welke zorginstelling de betrokkene wordt opgenomen. 
      • Waarom de zorgmachtiging nodig is, waarom er geen minder ingrijpende maatregelen zijn en waarom het gevaar alleen met verplichte zorg afgewend kan worden. 
      • De bevindingen van de geneesheer-directeur: het zorgplan, eventueel plan van aanpak, de zorgkaart.

      De officier van justitie besluit om géén verzoek in te dienen?

      • De melder kan binnen 14 dagen schriftelijk aan de officier van justitie vragen om het verzoek alsnog in te dienen bij de rechter.
      • Blijkt uit de medische verklaring dat verplichte zorg noodzakelijk is en de aanvraag voldoende is gemotiveerd? Dan moet de officier van justitie het verzoek alsnog indienen.

   4. 4. Zitting

      • De zitting wordt gehouden op de plaats waar de betrokken persoon verblijft (thuis of in een instelling) of op de rechtbank. 
      • De rechter moet de betrokkene, zijn vertegenwoordiger en de advocaat horen. Hij kan ook andere getuigen en deskundigen oproepen, zoals de zorgverantwoordelijke, de opsteller van de medische verklaring of de wijkagent. 
      • De officier van justitie kan ook bij de zitting aanwezig zijn.

   5. 5. Uitspraak en duur zorgmachtiging

      De rechter bepaalt binnen 3 weken na ontvangst van het verzoekschrift of een zorgmachtiging wordt verleend. Voor toewijzing moet aan deze eisen zijn voldaan:

      • Uit de medische verklaring blijkt dat er sprake is van een psychische stoornis.
      • De psychische stoornis veroorzaakt gedrag dat leidt tot ernstig nadeel.
      • Dat ernstig nadeel kan alleen worden weggenomen of verminderd door het toepassen van verplichte zorg. Zorg op vrijwillige basis is niet (meer) mogelijk.
      • De verplichte zorg moet doelmatig en niet meer dan noodzakelijk zijn.

      De rechter kan mondeling of schriftelijk uitspraak doen. De uitspraak wordt op schrift gezet; dit heet een beschikking.

      De beschikking wordt onder andere naar de advocaat, de betrokkene (of de zorginstelling waar de betrokkene verblijft) en de officier van justitie gestuurd.

      Hoe lang duurt de zorgmachtiging?

      • De eerste zorgmachtiging duurt maximaal zes maanden.
      • Daarna kan de officier van justitie weer een zorgmachtiging vragen. Dit verzoekschrift moet 4 weken voordat de vorige zorgmachtiging is verstreken bij de rechter zijn ingediend.
      • De rechter kan dan aansluitend een zorgmachtiging afgeven voor maximaal een jaar. Dat kan ieder jaar herhaald worden, zo lang aan alle voorwaarden voor een zorgmachtiging is voldaan. 
      • Heeft iemand al vijf aaneengesloten jaren verplichte zorg gekregen? Dan kan de rechter besluiten de zorgmachtiging steeds te verlengen met maximaal twee jaar.

   6. 6. In cassatie bij de Hoge Raad

      • Tegen de uitspraak is geen hoger beroep mogelijk. In cassatie gaan bij de Hoge Raad is wel mogelijk.