JIT: MH17 neergeschoten door BUK-raket vanaf landbouwveld bij Pervomaiskyi
Het Joint Investigation Team (JIT) is ervan overtuigd onomstotelijk bewijs in handen te hebben om vast te kunnen stellen dat vlucht MH17 op 17 juli 2014 is neergeschoten door een BUK-raket uit de 9M38-serie. Ook de afvuurlocatie kan bewezen worden, aldus het JIT. Het gaat om een landbouwveld bij Pervomaiskyi, dat op dat moment in handen was van separatisten. Dat heeft het JIT vandaag bekendgemaakt tijdens een presentatie aan nabestaanden van de slachtoffers. In het JIT werken Australië, België, Maleisië, Nederland en Oekraïne samen aan het strafrechtelijk onderzoek naar de crash van MH17.
Het gaat om een tussenstand in het strafrechtelijk onderzoek, waarin de resultaten rond het gebruikte wapen en de afvuurlocatie werden gepresenteerd. Het onderzoek naar de verantwoordelijken zal langer in beslag nemen.
Scenario's
Al het forensisch onderzoek, de getuigenverklaringen, telecominformatie, satellietfoto’s, radardata, deskundigenexpertise en ander ondersteunend bewijs, wijst op een aanslag door middel van een grondluchtafweersysteem. Het JIT heeft daarnaast ook onderzoek verricht naar verschillende alternatieve scenario’s.
Een ongeluk kon al snel worden uitgesloten. Ook zijn geen aanwijzingen gevonden voor een terroristische aanslag van binnenuit het vliegtuig. Alle resultaten uit het forensisch onderzoek wijzen op een aanslag van buitenaf. Het scenario dat de MH17 is neergeschoten door een militair gevechtsvliegtuig kan worden uitgesloten op basis van radargegevens, verklaringen van getuigen en forensisch onderzoek. Het JIT heeft zowel vanuit Rusland als Oekraïne genoeg radardata verkregen die – in samenhang bezien – een voldoende compleet beeld geven van het luchtruim boven Oost-Oekraïne. Hieruit blijkt dat zich op het moment van de crash geen andere vliegtuigen in de nabijheid van MH17 bevonden die het vliegtuig hadden kunnen neerschieten. Dit wordt bevestigd door informatie die onlangs van de Verenigde Staten is verkregen.
Ook de Russische Federatie heeft deze week bekend gemaakt over ‘nieuwe’ primaire radarbeelden te beschikken. Op basis daarvan trekt de Russische Federatie eveneens de conclusie dat daarop geen tweede vliegtuig te zien is dat MH17 kan hebben neergeschoten.
Wapen
Vlucht MH17 is vanaf de grond neergeschoten met een BUK-raket uit de 9M38 serie. Dat blijkt onder andere uit forensisch onderzoek. Onderzoekers hebben vermoedelijke delen van het wapen die gevonden zijn op de crashsite vergeleken met referentiemateriaal. Ze hebben hiervoor verschillende typen BUK-raketten uit de 9M38-serie ontmanteld. Zo is onder andere het metaal van gevonden deeltjes vergeleken met de onderdelen uit de ontmantelde raketten.
Forensisch onderzoek
Het onderzoeksteam moet een oorzakelijk verband vaststellen tussen de aangetroffen delen en het neerhalen van MH17. Bewezen moet worden dat de deeltjes niet al voorafgaand aan de crash in het gebied lagen of dat ze er later door derden zijn achtergelaten. De crashsite was immers niet afgezet voor forensisch onderzoek. Het was duidelijk dat andere mensen dan onderzoekers toegang hadden tot de crashsite.
In de presentatie zijn twee voorbeelden genoemd van bewijzen voor het oorzakelijk verband:
- Bij sectie op de lichamen van de cockpitbemanning zijn meerdere deeltjes gevonden die afkomstig zijn uit de springkop van een BUK-raket uit de 9M38 serie. Eén van de gevonden deeltjes vertoont daarnaast sporen van glas aan de oppervlakte. Dit is hetzelfde unieke type glas dat wordt gebruikt voor de cockpitramen van een Boeing 777. Dit betekent dat het deeltje het vliegtuig van buitenaf heeft doorboord, dwars door het cockpitraam heen.
- In de sponning van een van de cockpitramen is een verwrongen metaaldeel gevonden, onderdeel van een 9M38 BUK-raket. Dit onderdeel zit als een verwrongen ‘prop’ in de sponning, waardoor duidelijk is dat deze er met grote kracht ingeschoten moet zijn en niet bijvoorbeeld pas later erin terecht is gekomen.
Route van de raketinstallatie
Het JIT heeft de aanvoer- en afvoerroute van de BUK-installatie grotendeels in kaart kunnen brengen. Dit is gebeurd op basis van tapgesprekken, verklaringen van getuigen en foto’s en video’s die van getuigen zijn ontvangen of zijn gepost op social media. De installatie werd vanuit Russisch grondgebied Oost-Oekraïne binnengebracht en werd vervoerd op een witte Volvo-truck met rode dieplader. De truck werd begeleid door een aantal andere voertuigen en door gewapende mannen met uniformen.
Afvuurlocatie
Eindbestemming was een landbouwveld in de buurt van Pervomaiskyi. Voor deze afvuurlocatie zijn veel verschillende onderzoeksresultaten die allemaal in dezelfde richting wijzen. Er zijn getuigenverklaringen van mensen die vlakbij de afvuurlocatie waren toen de lancering plaatsvond. Ook zijn er getuigen die het rookspoor van de raket hebben gezien. Hier zijn ook foto’s van. Er zijn tapgesprekken waarin wordt gesproken over de locatie en er zijn satellietbeelden waarop te zien is dat een deel van het betreffende landbouwveld geblakerd en omgeploegd is en waarop tracksporen van een rupsvoertuig waarneembaar zijn.
Nadat de BUK-raket is afgevuurd, is de installatie na aanvankelijk op eigen kracht weggereden te zijn, weer op de Volvo truck geladen en teruggereden naar de Russische grens. In de nacht is het konvooi de grens met de Russische Federatie overgestoken.
Betrokkenen
Nu we hebben vastgesteld wat er precies is gebeurd, richt het onderzoek zich verder op de verantwoordelijken. Dit zal een zaak worden van de lange adem. Het JIT heeft inmiddels zo’n honderd personen in beeld die op een of andere manier in verband kunnen worden gebracht met het neerhalen van de MH17 of het vervoer van de BUK. Van deze 100 personen is de identiteit vastgesteld. Het gaat bijvoorbeeld om personen, die een actieve rol hebben vervuld in het bemachtigen van de BUK TELAR en het organiseren van het transport naar de lanceerlocatie. Ook gaat het om mensen die een faciliterende of ondersteunende rol hadden. Dit zijn o.a. de mensen die het transport van de BUK TELAR hebben begeleid.
Deze personen zijn niet allemaal automatisch verdachten. Om te beoordelen of betrokkenen strafrechtelijk verwijtbaar hebben gehandeld, en dus als verdachten kunnen worden aangemerkt, is het onder meer belangrijk om verder zicht te krijgen op de hiërarchische structuur bij de inzet van het wapen en de wetenschap die deze personen hadden over deze operatie.
Wie gaf de opdracht de BUK TELAR aan te voeren en wie gaf opdracht MH17 neer te schieten? Heeft de bemanning dat zelf besloten of voerde zij een commando uit van hogerop? Dat is uiteraard van belang bij de beoordeling van de strafbaarheid van de handelingen van mogelijke verdachten.
Het JIT wil onderstrepen dat het blijft openstaan voor getuigenbewijs, waaronder ook informatie van insider-getuigen. Het Oekraïense strafrecht biedt bijvoorbeeld verschillende mogelijkheden aan mensen die zich willen melden, zoals een inkeerregeling of de mogelijkheid tot strafvermindering bij medewerking aan het onderzoek.
Verder zijn op de JIT-website een aantal tapgesprekken (tapgesprek 1, tapgesprek 2) geplaatst met de vraag om informatie over bepaalde deelnemers hieraan. Mensen die weten wie dit zijn, kunnen zich melden bij het JIT.
Het JIT gaat ook de komende periode volop door met het onderzoek. Met het oog daarop is gisteren de JIT-overeenkomst, die volgende maand zou aflopen, verlengd tot 1 januari 2018.
Video's en animaties
De animaties zijn slechts bedoeld als illustratie bij het verhaal. Het is niet de bedoeling een exacte weergave te geven van de onderzoeksresultaten, mede omwille van de afscherming van getuigen en onderzoeksmethoden.