Update cijfers coronagerelateerde misdrijfzaken en overtredingen
Sinds 16 maart 2020 heeft het Openbaar Ministerie (OM) 417 coronagerelateerde misdrijfzaken in behandeling genomen. Het gaat dan bijvoorbeeld over mensen die hoesten of spugen richting agenten en andere mensen met een publieke taak, waarbij ze beweren besmet te zijn met het coronavirus. Daarnaast zijn er 258 misdrijfzaken in behandeling genomen die te maken hebben met de zogenaamde avondklokrellen die eind januari van dit jaar plaatsvonden.
Naast deze misdrijfzaken zijn er ook de overtredingen op grond van de regionale noodverordeningen Covid-19 en de Tijdelijke wet Covid-19 Justitie en Veiligheid (hierna: tijdelijke wet). De noodverordeningen golden tot 1 december 2020. Vanaf die datum geldt de tijdelijke wet, die de noodverordeningen vervangt. Er zijn op beide wetten samen 46.577 strafbeschikkingen uitgevaardigd (peildatum 28 februari 2021), waarvan 9.094 strafbeschikkingen zijn uitgevaardigd voor het overtreden van de avondklok sinds de inwerkingtreding daarvan op 23 januari jl. Bij de overige strafbeschikkingen gaat het voornamelijk om onvoldoende afstand houden.
Misdrijfzaken
Sinds 16 maart 2020 zijn bij het OM 417 coronagerelateerde misdrijfzaken binnengekomen (exclusief relschoppers). Daarvan zijn 122 politieagenten slachtoffer geworden. In 76 gevallen gaat het om andere beroepsbeoefenaars, zoals bijvoorbeeld BOA’s, medewerkers van een ziekenhuis of openbaar vervoerpersoneel. Het gaat van de 198 genoemde misdrijfzaken tegen beroepsbeoefenaars in de meeste gevallen om bedreiging (126 gevallen). In andere gevallen gaat het ook om geweld (32 gevallen). De laatste weken zijn er weinig tot geen coronagerelateerde misdrijven binnengekomen bij het OM.
Van de 417 coronagerelateerde misdrijfzaken is in 304 gevallen de verdachte gedagvaard. Dat wil zeggen dat ze voor de (snel)rechter moe(s)ten verschijnen. In het merendeel van deze gevallen eiste de officier van justitie vanwege de ernst van de zaak een gevangenisstraf. De rechter volgde in het overgrote deel deze eis. 19 personen hebben een OM-strafbeschikking gekregen. Bijvoorbeeld een boete of een taakstraf. 3 personen hebben tegen deze strafbeschikking verzet ingesteld. De officier van justitie beoordeelt het verzet en kan de zaak vervolgens voor de rechter brengen, de strafbeschikking intrekken of wijzigen. Alle 3 personen die verzet hebben ingesteld tegen de strafbeschikking, hebben van de officier van justitie een oproeping gekregen om voor de rechter te verschijnen. In 3 zaken is door het OM een transactie aangeboden. 61 zaken zijn geseponeerd, meestal omdat er niet genoeg bewijs is. In 30 zaken moet het OM nog een beslissing nemen.
Relschoppers
In januari 2021 zijn in diverse steden rellen uitgebroken in reactie op de instelling van de avondklok. Die rellen gingen gepaard met veel geweld, diefstal en vernielingen. Hoewel de opsporing nog niet afgerond is, zijn inmiddels 258 verdachten aangehouden die worden verdacht van betrokkenheid bij of deelname aan de rellen. Zij worden verdacht van 343 strafbare feiten. Het gaat daarbij in 98 gevallen van het plegen van openlijk geweld, in 98 gevallen om opruiing (al dan niet via social media), in 40 gevallen van wederspannigheid (het verzetten tegen de politie) en in 27 gevallen om diefstal of diefstal in vereniging en in 16 gevallen om vernieling. Van 258 verdachten waren er 60 minderjarig.
In 172 zaken heeft de officier van justitie besloten om de zaak voor te leggen aan de rechter, al dan niet via het snelrecht. In 5 gevallen is een strafbeschikking opgelegd, in 26 gevallen heeft de officier besloten om de zaak (voorwaardelijk) te seponeren. In de andere zaken moet nog een beslissing volgen. Van de 172 zaken waarin een verdachte is gedagvaard, zijn inmiddels 80 zaken al behandeld door de rechter. In 66 gevallen heeft de rechter een gevangenisstraf opgelegd. In de overige 11 gevallen is een andere straf opgelegd bijvoorbeeld in de vorm van een geldboete of taakstraf. In 3 gevallen kwam de rechter tot een vrijspraak.
Overtredingen
Naast de bovengenoemde (misdrijf)zaken zijn er ook de overtredingen van de regionale noodverordeningen COVID-19 en de tijdelijke wet.
De overtredingen komen bij het OM binnen in de vorm van een proces-verbaal (pv) die zijn opgemaakt door politieagenten of BOA’s. Er zijn 102.034 pv’s ontvangen en deze worden door het OM beoordeeld. Op peildatum 28 februari 2021 zijn 46.577 strafbeschikkingen uitgevaardigd vanwege overtreding van de noodverordeningen en de tijdelijke wet. Een deel van de pv’s moet nog beoordeeld worden, een ander deel – gemiddeld 44% - is teruggestuurd naar de verbalisant voor aanvulling.
De pv’s die zijn teruggestuurd naar de verbalisanten kunnen - na aanvulling – opnieuw aan het OM ingestuurd worden. Er kan dan alsnog een strafbeschikking worden uitgevaardigd, maar alleen nadat een pv door het OM is beoordeeld en het betreffende feit is vastgesteld.
Mondkapjesplicht
Sinds 1 juni 2020 zijn voor het overtreden van de mondkapjesplicht in het OV 4.445 strafbeschikkingen uitgevaardigd. Sinds 1 december 2020 zijn 1.458 strafbeschikkingen uitgevaardigd voor het overtreden van de mondkapjesplicht in de publieke binnenruimte.
Verzetzaken op grond van noodverordening en tijdelijke wet
Er is 9821 keer verzet ingesteld tegen een strafbeschikking opgelegd vanwege een overtreding van een regionale noodverordening Covid-19 of de tijdelijke wet (peildatum 28 februari 2021). Deze verzetschriften worden inhoudelijk beoordeeld door het OM. De officier van justitie beoordeelt de zaken en brengt de zaak vervolgens voor de rechter of trekt de strafbeschikking in. Vanwege de beperkte zittingscapacteit van de rechtbanken voor overtredingen, kan het even duren voordat de verzetszaak voor de rechter komt.
Op de peildatum zijn 396 verdachten naar aanleiding van hun verzet opgeroepen voor de kantonrechter te verschijnen. Inmiddels zijn 217 zaken op zitting behandeld. In 164 zaken is door de rechter een geldboete opgelegd. In 35 zaken kwam de rechter tot een vrijspraak. In 18 zaken volgde een andere uitspraak. De verdachte werd bijvoorbeeld schuldig verklaard zonder straf of was er sprake van ontslag van alle rechtsvervolging. In 7 zaken is het OM in hoger beroep gegaan, deze zaken moeten nog behandeld worden door het Hof.
Jongeren
Bij jongeren die zich destijds niet aan de noodverordening hielden en nu niet aan de tijdelijke wet, wordt waar mogelijk gekozen voor een HALT-afdoening. Als de jongere akkoord gaat met een HALT-afdoening en deze met goed resultaat afrondt, komt dit in de plaats van de geldboete. Dit geldt alleen voor de eerste keer dat jongeren de maatregelen overtreden. Bij de HALT-afdoening wordt nog eens heel duidelijk uitgelegd wat het nut en de noodzaak is van de coronaregels en waarom het zo belangrijk is dat de jongere zich hieraan houdt. Ook ouders worden hierbij betrokken en op hun verantwoordelijkheid gewezen. Er zijn 1711 jongeren doorverwezen naar HALT (peildatum 28 februari 2021).
Bij elke daarna volgende overtreding van de noodverordening, krijgt de jongere van 16 jaar en ouder een boete van 95 euro. Jongeren tussen de 12 en 15 jaar krijgen een boete van 48 euro.
Sinds 14 oktober 2020 bedragen boetes voor meerderjarigen 95 euro, daarvoor was het boetebedrag vastgesteld op 390 euro.