Eis: levenslange gevangenisstraf tegen verdachten neerhalen MH17
Het Openbaar Ministerie wil dat de vier mannen die terecht staan voor het neerhalen van vlucht MH17 levenslang de gevangenis in gaan. Volgens de officieren van justitie is bewezen dat verdachten Girkin, Dubinskiy, Pulatov en Kharchenko schuldig zijn aan het doen verongelukken van een vliegtuig met de dood tot gevolg, en de moord op 298 inzittenden. Gelet op hun essentiële rol bij het neerhalen van de MH17 in Oost-Oekraïne ziet het Openbaar Ministerie de vier als hoofdschuldigen, ook al hebben de mannen niet zelf op de knop gedrukt van de luchtdoelraket die het vliegtuig neerhaalde. In het Justitieel Complex Schiphol lieten de aanklagers woensdag weten dat bij deze misdrijven maar één straf past:
“Het neerhalen was het resultaat van een door verdachten geplande en georganiseerde operatie. Verdachten hebben samen bewust gekozen voor de inzet van een allesvernietigend wapen met het doel om een vliegtuig neer te halen. Voor deze gezamenlijke inzet van de Buk-TELAR zijn verdachten in gelijke mate verantwoordelijk te houden. Door het neerhalen van vlucht MH17 met een Buk-raket zijn alle 298 inzittenden op brute wijze uit het leven gerukt. Aan de nabestaanden is ongekend diep en onomkeerbaar leed toegebracht (…) De feiten zijn naar hun aard zo ernstig en de gevolgen zo groot, dat vanuit oogpunt van vergelding alleen de maximale gevangenisstraf past bij het onrecht dat door verdachten is aangedaan. “
Vlucht MH17 van Malaysia Airlines, die vliegt van Amsterdam naar Kuala Lumpur, stort op 17 juli 2014 neer in het oosten van Oekraïne, waar op dat moment een gewapende strijd woedt. Alle 298 inzittenden, afkomstig uit zestien landen, komen om het leven. Onderzoek van het Joint Investigation Team wijst uit dat het toestel is neergehaald door een Buk-raket geleverd door een eenheid van het Russische leger: de 53ste Anti Aircraft Missile Brigade uit Koersk. In maart 2020 begint het Nederlandse Openbaar Ministerie een rechtszaak tegen vier verdachten; drie Russen en één Oekraïner.
Overvloedig en overtuigend bewijs
Deze week vatten de officieren het lijvige strafdossier nog eens samen: het bestaat onder meer uit sporenmateriaal uit wrakstukken van MH17 en lichamen van slachtoffers, onderzoek van (forensisch) deskundigen, honderden opgenomen telefoongesprekken en andere telecomdata en verklaringen van getuigen. Ook is er veel informatie uit open bronnen: foto’s en video’s van de Buk-TELAR en uitlatingen op sociale media – waaronder door de verdachten. Aan de hand van de bewijsbronnen kan worden gereconstrueerd wat er feitelijk is gebeurd voorafgaand, tijdens en kort na het neerschieten van MH17:
“Al die verschillende bewijsbronnen in onderling verband en samenhang bezien ondersteunen en versterken elkaar. Het bewijs voor de ten laste gelegde gang van zaken op 17 juli 2014 is volgens het Openbaar Ministerie dan ook overvloedig en overtuigend.”
Burgerluchtvaart binnen dodelijk bereik
De vier verdachten zijn vanaf april 2014 aangesloten bij een gewapende groep die vecht tegen het Oekraïense leger, naar eigen zeggen als vrijwilligers. Als de strijders grote verliezen lijden en de hoog vliegende toestellen van de vijand niet kunnen raken, vragen ze om een zwaarder luchtafweersysteem uit Rusland. De Buk-TELAR die ze krijgen wordt onder leiding van de verdachten naar een strategische afvuurlocatie gebracht, recht onder een vliegroute voor burgerluchtvaart. Dat de verdachten het waarschijnlijk hebben gemunt op een Oekraïens gevechtsvliegtuig doet volgens de aanklagers niet af aan hun schuld:
“In die strijd kozen zij ervoor om een zwaarder wapen in te zetten met nog groter bereik en nog grotere vernietigende kracht dan waar zij al over beschikten: een Buk-TELAR. Hiermee brachten zij ook de burgerluchtvaart binnen dodelijk bereik. Het risico voor de burgerluchtvaart was voor verdachten ook concreet voorzienbaar. Binnen hun gewapende groep was immers breed bekend dat het luchtruim niet gesloten was en dat er passagiersvliegtuigen boven het conflictgebied vlogen.”
Onverschillig
Dat zij het vliegtuig neerhaalden tijdens een gewapend conflict kan niet in het voordeel van verdachten worden meegewogen. De verdachten waren geen reguliere militairen en hadden bovendien geen enkel respect voor het oorlogsrecht. De officieren van justitie verwijten de verdachten dat ze zich onverschillig tonen voor het risico om burgerslachtoffers te maken. Ook neemt het Openbaar Ministerie hen kwalijk dat ze geen openheid van zaken geven. Nadat MH17 is neergehaald verbergen ze de Buk-TELAR, laten hem in het holst van de nacht afvoeren en proberen de verdachten sindsdien hun rol te maskeren. Van de vier heeft alleen verdachte Pulatov advocaten ingeschakeld, de andere drie doen niet mee aan het strafproces en worden bij verstek berecht.
Nabestaanden
Het MH17-proces wordt in binnen- en buitenland gevolgd door familie en vrienden van de slachtoffers. Meer dan honderd nabestaanden maakten dit najaar gebruik van hun spreekrecht. Ook hebben ruim 300 nabestaanden een vordering tot schadevergoeding ingediend. De aanklagers lieten weten dat ze vinden dat de verdachten, als ze veroordeeld worden, deze schade moeten vergoeden.
Het Openbaar Ministerie heeft benadrukt dat het alleen zijn strafeis uitspreekt. Het is aan de rechtbank om een oordeel te geven. Het proces gaat volgend jaar verder met het pleidooi van de verdediging. De uitspraak wordt op zijn vroegst in de herfst 2022 verwacht.
Voor de volledige spreekteksten uit het requisitoir van het Openbaar Ministerie, zie www.om.nl/mh17/requisitoir.