Onbemande luchtvaart
Het OM besteedt in toenemende mate aandacht aan mogelijke strafbare feiten in de onbemande luchtvaart. Het betreft vluchten met drones, luchtvaartuigen zonder piloot aan boord, uitgevoerd door professionals of particulieren. Dankzij de relatief betaalbare drones is de drempel om deel te nemen aan de luchtvaart aanzienlijk verlaagd.
‘Een drone is geen simpel stukje speelgoed en het gebruik ervan is allerminst een onschuldige hobby. Vliegen met een drone kan gevaarlijk zijn.’ Dit citaat uit een persbericht over een strafzaak tegen een dronepiloot die bij zijn vlucht een fietser verwondde, is nog steeds actueel.
Met het besturen van een drone neemt de ‘piloot op afstand’ deel aan het luchtverkeer. Het vliegen met een drone is daarom gebonden aan luchtvaartregels. Ook de eigenaar of huurder van de drone heeft als exploitant een verantwoordelijkheid (iemand kan tegelijkertijd de drone-exploitant én dronepiloot zijn, maar dat hoeft niet). De European Union Aviation Safety Agency (EASA) heeft een goede toelichting op dit onderscheid gegeven.
De basisregels voor dronevluchten zijn sinds 31 december 2020 in heel de Europese Unie gelijk. Deze regels hangen af van het risico op een ongeval tijdens de vlucht. Er zijn drie risicocategorieën: de open categorie voor vluchten met een laag risico, de specifieke categorie voor vluchten met een gemiddeld risico en de gecertificeerde categorie voor vluchten met een hoog risico. Particulieren, die puur voor hun plezier met een drone vliegen, vallen normaal gesproken in de open categorie zolang zij zich aan de voorwaarden van die categorie houden. Een toelichting op deze voorwaarden en de regels voor dronevluchten tref je op de website van de rijksoverheid. Waar je wel en niet mag vliegen, is gemakkelijk te zien op de GoDrone-veiligheidskaart.
Het strafrecht komt in het algemeen – los van de categorie waarin wordt gevlogen – in beeld bij vluchten die gevaar veroorzaken of kunnen veroorzaken. Daarnaast heeft de wetgever in het bijzonder een rol voor het strafrecht weggelegd voor strafbare feiten in de open categorie, waarvoor geen voorafgaande vergunning van de Inspectie Leefomgeving en Transport is vereist.
Het OM heeft in de Richtlijn voor strafvordering luchtvaartwet- en regelgeving uitgangspunten geformuleerd voor veel voorkomende overtredingen (zie feit 4 van punt 4, deel F van punt 6 en punt 7). Niet alleen worden hiermee de regels voor drone-exploitanten en dronepiloten benadrukt, maar ook wordt houvast gegeven wat bij overtreding van die regels kan worden verwacht. In een artikel van Dronewatch wordt een aantal voorbeelden genoemd die het OM in 2023 in een presentatie tijdens de Amsterdam Drone Week gaf.
Om de rechtszekerheid verder te bevorderen, heeft het OM besloten om de afdoeningsbeslissingen van dronezaken te publiceren.