Wat er anders is bij strafzaken met minderjarige verdachten
Naar aanleiding van de branden in Alkmaar van 16 augustus komen er bij het OM Noord-Holland veel vragen binnen over de minderjarige verdachten die zijn aangehouden. Die vragen gaan over waarom het OM terughoudend is in de woordvoering en over wat er anders is bij zaken met minderjarige verdachten. Hieronder een uitleg.
Bij zaken met minderjarige verdachten staat altijd het belang van de goede ontwikkeling van de minderjarige voorop. Bij het jeugdstrafrecht moeten we ons houden aan het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind (IVRK). Dat verdrag gaat over alles waar minderjarigen mee te maken hebben, zie deze site in begrijpelijke taal:
https://www.kinderrechten.nl/professionals/kinderrechten/
Er is een speciaal deel dat gaat over het strafrecht en jeugdigen:
https://www.kinderrechten.nl/kinderrechten-vw/artikel-40-jeugdstrafrecht/
Privacy
In de praktijk betekent bovenstaande dat de privacy van minderjarige verdachten zwaarder weegt en we dus veel minder mededelingen doen over de zaak. Na de aanhouding van minderjarige verdachten volgt soms voorgeleiding aan de rechter-commissaris, die beslist of verdachten in hechtenis blijven of niet.
Bij minderjarigen zal sneller worden besloten tot het schorsen van de hechtenis (vrijlaten onder voorwaarden) dan bij volwassenen. Ook dit heeft te maken met het IVRK. Dat schrijft voor dat vasthouden alleen in uiterste gevallen mag en zo kort mogelijk moet duren. Wel is het toezicht op de jeugdige tijdens de schorsing over het algemeen intensiever dan bij meerderjarigen. Er wordt vaak al begonnen met een behandeling of speciale begeleiding, gericht op het voorkomen van herhaling.
De rechter-commissaris bij de voorgeleiding is iemand die veel weet van jeugdrecht. Namens het Openbaar Ministerie wordt de zaak gedaan door een jeugdofficier, dat is een officier van justitie die gespecialiseerd is in jeugdrecht.
Jeugdinrichting
Als minderjarige verdachten vast blijven zitten komen ze in een justitiële jeugdinrichting terecht, in de volksmond ook wel jeugdgevangenis genoemd. Minderjarige jongens in de regio Noord-Holland komen dan vaak in Teylingereind te zitten (Sassenheim, ZH):
Minderjarige meisjes gaan vaak naar de Hunnerberg in Nijmegen. Minderjarige verdachten kunnen soms ook in een zogenoemde kleinschalige voorziening justitiële jeugd worden geplaatst.
https://www.dji.nl/toekomst-justitiele-jeugd/kleinschalige-voorziening-justitiele-jeugd
Verder is bij een zaak met minderjarigen vanaf het begin de Raad voor de Kinderbescherming betrokken, die onderzoek doet en adviseert over de zaak.
https://www.kinderbescherming.nl/
Voorkomen van recidive | Thema's | Raad voor de Kinderbescherming
Voor de rechter
Als het tot een rechtszaak komt zijn kinderen verplicht om bij die zitting aanwezig te zijn. Bij volwassenen is dat lang niet altijd zo. Ook de ouders of wettelijke vertegenwoordigers van de kinderen zijn verplicht om aanwezig te zijn. De rechtszaak vindt achter gesloten deuren plaats. Dat betekent dat er geen publiek en geen pers aanwezig mag zijn. De rechtszaak wordt gedaan door specialisten: een jeugdofficier en een kinderrechter of meervoudige jeugdstrafkamer.
De maximale vrijheidsstraf die een rechter kan opleggen aan 12 tot en met 15-jarigen is één jaar. aan 16- en 17-jarigen kan maximaal 2 jaar jeugddetentie worden opgelegd. Er kan ook sprake zijn van een taakstraf. Dat kan een werkstraf zijn (vergelijkbaar met een taakstraf voor volwassenen), maar ook een leerstraf: een intensieve cursus, individueel of in groepsverband en soms ook met deelname van ouders. Een combinatie van een werk- en leerstraf is ook mogelijk.
Het kan ook zijn dat jongeren in lichte zaken in aanmerking komen voor een HALT-afdoening. Dat is een alternatief om een echte straf te voorkomen. Jongeren krijgen dan een kans om hun fout recht te zetten door bijvoorbeeld excuses aan te bieden aan de slachtoffers en schade te vergoeden.