OM Jaarbericht 2014

De maatschappelijke opdracht blijft onverminderd groot. De aangiftecriminaliteit daalt. Maar nog altijd gaan criminelen te vaak vrijuit en blijft correctie en vergelding van het criminele gedrag achterwege. Het beeld van de ondermijnende criminaliteit in Nederland blijft zorgwekkend. Ook in 2014 kwamen veel kwalijke misstanden aan het licht. De verwevenheid tussen de boven- en onderwereld werd zichtbaarder en brute liquidaties volgden elkaar op.

Bijzonder jaar

2014 was in een aantal opzichten een bijzonder jaar voor het OM. Op 17 juli voltrok zich de vliegramp met de MH17 in Oekraïne waarbij 298 personen om het leven kwamen. Naar de oorzaak hiervan startte het grootste opsporingsonderzoek uit de Nederlandse geschiedenis. Er wordt daarin intensief samengewerkt met Australië, België, Maleisië en Oekraïne binnen een Joint Investigation Team (JIT).

Ook werd Nederland geconfronteerd met een toegenomen dreiging van radicalisering en terrorisme. In 2014 deden politie en OM 54 onderzoeken op dit terrein met ongeveer 90 verdachten.

Signalen van politie, OM en bestuur lieten zien dat de georganiseerde criminaliteit zich op verontrustende wijze manifesteert in Zuid-Nederland. Met name in de vorm van georganiseerde hennepteelt en het vervaardigen van synthetische drugs. Politie en OM hebben capaciteit vrijgemaakt om meer prioriteit te kunnen geven aan de aanpak van de ondermijnende drugscriminaliteit in Zuid-Nederland.

Er werden door het hele land 1130 criminele samenwerkingsverbanden aangepakt, die zich vooral bezighielden met mensenhandel, synthetische drugs en witwassen. Dat is een stijging van 113 procent ten opzichte van 2009 (531). Daarmee is de doelstelling, een verdubbeling t.o.v. 2009, ruim gehaald. Een integrale aanpak is daarbij steeds vanzelfsprekender.

Samenwerking

Het OM en de politie zoeken de samenwerking met onder andere het openbaar bestuur en de belastingdienst. Met partners wordt afgesproken welke mix van strafrechtelijke, bestuurlijke, fiscale en andere interventies het effectiefst is om de achterliggende problematiek effectief terug te dringen. Het aantal onderzoeken naar cybercrime is gestegen. In 2014 werden er 19 onderzoeken afgerond.

Overvallen

Het aantal overvallen, woninginbraken en straatroven is in 2014 in alle drie de categorieën met zo’n 20 procent gedaald. Als plegers van dit soort delicten worden betrapt, eist het OM forse straffen. Tegelijk werkt het OM met partners eraan dat zij niet opnieuw de fout ingaan. Ook het aantal criminele jeugdgroepen in Nederland daalt.

Afpakken

Er is met 136 miljoen euro een recordbedrag aan crimineel vermogen afgepakt. Dit is bijna twee keer zo veel als de afspraak van 70 miljoen euro. Het resultaat is mede te danken aan incidentele zaken zoals de schikking met SBM Offshore.

ZSM

De strafrechtelijke aanpak van veel voorkomende criminaliteit wordt steeds vaker door het OM afgedaan in plaats van door de rechter. In deze ZSM-werkwijze (Zorgvuldig, Snel en op Maat) delen de betrokken partijen, zoals het OM, de politie, reclassering en slachtofferhulp informatie over de gepleegde feiten, de omstandigheden en het verleden van de verdachte. Ook is er veel contact met het slachtoffer. In 2014 zijn 175.000 zaken ingestroomd op ZSM, waarvan er 140.000 zijn beoordeeld op ZSM (80%). In november is in drie regio’s de pilot ZSM en rechtsbijstand gestart. Goede rechtsbijstand voor verdachten is cruciaal voor het slagen van de werkwijze van ZSM en het OM vindt het noodzakelijk dat de pilot een permanent vervolg krijgt.

Productie

Het OM heeft in 2014 meer dan 218.000 misdrijfzaken behandeld. Dat is een lichte stijging ten opzichte van 2013 en ligt ruim boven het aantal dat met de minister van Veiligheid en Justitie is afgesproken. Daarvan zijn er 103.000 zaken door het OM zelf afgedaan. Het aandeel geseponeerde misdrijfzaken is stabiel gebleven met 20 procent van de OM-beslissingen.

Het aantal behandelde overtredingszaken steeg in 2014 maar liefst met 25 procent naar 121.100. In deze zaakstroom levert de opsporingsinstantie overtredingszaken direct aan bij het CJIB.

Als betrokkenen het niet eens zijn met de verkeersboete (Mulder-beschikking) die hen wordt opgelegd, kunnen ze in beroep gaan bij de officier van justitie. Het aantal behandelde beroepen tegen een Mulderbeschikking is, na een historisch hoge productie in 2013, in 2014 weer genormaliseerd. Het OM behandelde 377.000 beroepschriften. Het aantal behandelde beroepen bij de kantonrechter normaliseerde naar een niveau van 50.000 behandelde beroepen.