OM Jaarbericht 2013

Belangrijkste resultaten

Overvallen

Het aantal gepleegde overvallen is in 2013 opnieuw gedaald, naar 1633. Dit is 18 procent lager dan in 2012 en 44 procent lager dan in 2009. De kans dat een overvaller wordt bestraft, stijgt nog steeds. Het OM brengt 85 procent van de overvalverdachten voor de rechter. Negen op de tien wordt schuldig bevonden en hiervan krijgt 95 procent een vrijheidsstraf. Gemiddeld wordt er in 32 procent van de gepleegde overvallen ten minste één dader veroordeeld door de rechter; dit was in 2010 nog 20 procent.

Criminele jeugdgroepen

Eind 2010 telde Nederland 89 criminele jeugdgroepen. In de afgelopen twee jaar zijn al deze groepen aangepakt; geen enkele criminele jeugdgroep is ongemoeid gelaten.

Kinderporno

Vorig jaar heeft de politie 563 verdachten van kinderporno aangeleverd bij het OM. De doelstelling van 546 is daarmee gehaald. In 2012 werden 507 verdachten aangeleverd. Daarnaast richten politie en OM zich steeds meer op het ontzetten van slachtoffers uit misbruiksituaties. In 2013 zijn 233 slachtoffers van kinderporno geïdentificeerd.

Georganiseerde criminaliteit

In 2013 hebben politie en OM ruim 950 criminele samenwerkingsverbanden aangepakt. Dat is bijna 80 procent meer dan in 2009, en ruim boven de doelstelling van +65 procent ten opzichte van 2009. Met name op het thema witwassen is een stijging zichtbaar: 265 onderzoeken in 2013, ten opzichte van 187 in 2012.

Cybercrime

Vorig jaar zijn 15 grote high tech cybercrimeonderzoeken gedraaid, meer dan een verdubbeling ten opzichte van de periode 2010 tot en met 2012.

Afpakken

In 2013 is direct via het strafrecht (ontnemingsmaatregelen, schikkingen, verbeurdverklaringen) 90 miljoen euro afgepakt. Dat is anderhalf keer zo veel als de doelstelling van 60 miljoen euro.

Lokale veelvoorkomende criminaliteit (ZSM)

Voor veelvoorkomende criminaliteit, zoals vernieling en winkeldiefstal, hebben OM, politie en ketenpartners de ZSM-werkwijze ingevoerd. 7 keer 14 uur zitten ze aan tafel om zaken direct af te doen. In 2013 stroomden 184.700 zaken, zo'n 80 procent van de (potentiële) zaken binnen bij ZSM. Het OM kon in twee derde van deze zaken een eerste beslissing nemen over de strafrechtelijke afdoening. In 42 procent van de zaken gebeurde dat binnen een dag, in 77 procent binnen een week.

Productie

In 2013 handelde het OM 216.850 misdrijfzaken af. Daarvan zijn 106.800 zaken door het OM zelf afgedaan. Het aantal behandelde zaken is licht gedaald ten opzicht van 2012, maar ligt boven het aantal dat met de minister van V&J was afgesproken.

Het aantal afgehandelde overtredingszaken daalde in 2013 verder, naar 96.700, door de invoering van de strafbeschikking. De opsporingsinstantie levert overtredingszaken nu direct aan bij het CJIB voor strafoplegging. Het OM behandelt enkel nog zaken waarin door de verdachte verzet is aangetekend of waarin het CJIB aangeeft dat een OM-beoordeling noodzakelijk is.

Als betrokkenen het niet eens zijn met de verkeersboete (Mulderbeschikking) die hen wordt opgelegd, kunnen ze in beroep gaan bij het OM. Het aantal beroepen hiertegen was in 2013 historisch hoog: het OM behandelde 515.000 beroepsschriften, dat is 138.800 meer dan in 2012. Een belangrijke oorzaak is het stijgend aantal opgelegde verkeersboetes.

‘Strafrecht waar passend’

Het OM is steeds meer maatschappelijk verbonden, concludeert Herman Bolhaar, voorzitter van het College van procureurs-generaal, in het voorwoord van het Jaarbericht: ‘Onze interventies moeten niet alleen juridisch en zaakgericht kloppen. Ze moeten ook de maatschappelijke veiligheid versterken. Dat vraagt om een doordachte inzet van het strafrecht. Strafrecht waar nodig en waar passend. Als één van de middelen van criminaliteitsbestrijding. Met het slachtoffer op ons netvlies. Waar mogelijk trekken we samen op met partners als het bestuur, de fiscus en particuliere organisaties, om te komen tot duurzame oplossingen voor de aanpak van criminaliteit.’

In alle zaken die het OM doet, zoekt het de verbinding met de maatschappij. In kleinere zaken gebeurt dat bij ZSM, waar de officier van justitie zijn beslissing neemt na informatie te hebben gekregen van Slachtofferhulp Nederland, de politie, reclassering, of via zorgpartners vanuit het Veiligheidshuis.

Het OM is tegenwoordig goed in staat een passend antwoord te geven op ingewikkelde fraudes. Veelal gebeurt dat in samenwerking met andere autoriteiten. Bij de bestrijding van fraude, zoals met Persoonsgebonden budgetten (PGB), kan het OM met zijn strafrechtelijke bevoegdheden misstanden blootleggen. OM-dossiers worden gebruikt voor preventie in branches, voor een betere detectie door toezichthouders, en voor fraudebestendiger wetgeving.

Ook bij de keuze van de interventie staat het te bereiken effect voorop. Bij de Libor-fraude, bijvoorbeeld, kwam het OM tot een transactie met de Rabobank van 70 miljoen euro. Naast deze stevige straf zijn voorwaarden gesteld om fraude in de toekomst te voorkomen (door betere bedrijfsprocessen en integriteitsprocedures). Hoge transacties zijn snelle, daadkrachtige interventies die passend zijn bij financieel gemotiveerde fraude. En slachtoffers kunnen snel worden gecompenseerd voor geleden schade.

Breder maatschappelijk belang

Ook op andere terreinen houdt het OM voortdurend rekening met de bredere belangen in de samenleving. Bij het afpakken is strafrechtelijke incasso niet heilig. Als de fiscus navordert of slachtoffers civielrechtelijk gecompenseerd kunnen worden, werkt het OM daar aan mee. Bij cybercrime pakt het OM direct die aanvallen aan die een onmiddellijke dreiging vormen voor de vitale infrastructuur. Daarnaast probeerde het ook criminaliteit en slachtofferschap te voorkomen, bijvoorbeeld door Facebook-discussies met jongeren over cybersecurity.

Zo ook bij mensenhandel. De 178 veroordelingen voor mensenhandel in 2013 waren een record. Tegelijkertijd probeert het OM, onder de vlag van de Taskforce Mensenhandel, juist ook te voorkomen dat mensenhandel plaatsvindt. Door kennisdeling en samenwerking met, bijvoorbeeld, de hotelbranche, Koninklijke Horeca Nederland, Kamer van Koophandel en Jeugdzorg Nederland, werpt het barrières op tegen mensenhandel.

Bij de strijd tegen overvallen werkt het OM samen met ketenpartners en de brancheorganisaties, zoals de Federatie Goud en Zilver. Het OM heeft meegedacht over de inzet van de DNA-douche als preventief en repressief middel tegen overvallen. Ook zoekt het OM actief de samenwerking met burgemeesters en gemeentelijke overheden, bijvoorbeeld in het kader van persoonsgerichte aanpak en de samenwerking in het Veiligheidshuis.

Ook bij criminele jeugdgroepen geeft de integrale aanpak het beste resultaat. De strafrechtelijke OM-focus op de kopstukken van een jeugdgroep is afgestemd op de regierol van gemeenten, zodat er een goed totaalbeeld is en interventies van de partners effect hebben wat betreft repressie, preventie en openbare orde.

Tegen georganiseerde criminaliteit zijn strafrechtelijke interventies bij voorkeur ingebed in een “bestrijdings-mix”. Denk bijvoorbeeld aan een coffeeshop, waarbij de officier van justitie vervolgt, de burgemeester de vergunning intrekt en de Belastingdienst fiscaal afpakt van de foute shop.

Intensiveren

Alle afgesproken resultaten zijn vorig jaar bereikt. Tegelijkertijd was het een roerig jaar voor het OM. De vermindering van het aantal arrondissementen, de invoering van de Nationale Politie en de ketenbrede overstap op de ZSM-werkwijze hebben voor veel verandering gezorgd in het werk en in de organisatie. Dat leverde en levert grote druk op voor de medewerkers in de logistiek en samenwerking. De komende jaren zet het OM in op intensivering van de samenwerking met zijn partners. Strafrecht wordt ingezet waar nodig, waar passend.

Via een versnelde doorontwikkeling van de organisatie (het programma OM 2020) en via het door het Ministerie van V&J geleide programma Versterking Prestaties in de Strafrechtsketen, wil het OM ook in de toekomst kwaliteit kunnen leveren, innoveren en zowel grote hoeveelheden eenvoudige zaakstromen als tijdrovende ingewikkelde zaken kunnen blijven doen.