Een strafzaak over een doodgeschudde baby kent altijd een tragische dynamiek
Het zijn zaken met alleen verliezers zegt de aanklager in hoger beroep, advocaat-generaal Miranda Paapen (AG): “Vaak zie je relatief jonge verdachten die totaal geen idee hebben wat een baby voor verantwoordelijkheid meebrengt.”
Dit soort strafzaken staan bekend als zogenaamde “shaken baby”-zaken. Deze dag zijn er twee in hoger beroep behandeld. De ene zaak in Amsterdam, de andere in Den Bosch. In Den Bosch eist het OM een gevangenisstraf van zes jaar tegen een vader uit het Zeeuwse Domburg. Hij wordt verdacht van het meerdere malen hardhandig heen en weer schudden van zijn vier maanden oude zoon. De baby overlijdt in het ziekenhuis.
Onmacht
“Het idee dat een baby de halve dag huilt komt in zulke gevallen niet echt binnen bij verdachten”, zegt Paapen als ze probeert een stramien te vinden in dit type zaak. “Ik zie ook vaak al eerdere vormen van huiselijk geweld en overige problemen in het gezin.”
Op zittingen wordt het verdriet weer opgerakeld, in de hoger beroepsfase zelfs voor de tweede keer. “Je ziet dan de onmacht van de ouders. Daarbij kun je je voorstellen dat het heel moeilijk is als je bijvorbeeld een huilbaby hebt en dat je de oorzaak niet kent of niet begrijpt van het huilen van de baby. Maar bij zaken als deze wordt een fundamentele grens overschreden. Daarbij mijden de betrokkenen veelal hulp.”
In Amsterdam speelt vandaag een zaak van een acht weken oude baby. De rechtbank in Alkmaar sprak de vader vrij. Maar het OM is er van overtuigd dat hij diegene is die zijn zoon heen en weer heeft geschud waardoor hij overlijdt. De AG eist in die zaak een gevangenisstraf van veertig maanden.
Net als bijvoorbeeld bij zedenzaken zijn “shaken baby”-gevallen juridisch vaak lastig te bewijzen. Dat is in de zaken van vandaag eveneens het geval. Dat komt omdat er vaak geen getuigen zijn. Ook ontkennen de verdachten haast altijd: “Vaak ontstaat een discussie op zitting over of er geen andere manier is geweest waardoor het fatale letsel is ontstaan. Of dat de verdediging aangeeft dat het letsel door een ander op een ander tijdstip is toegebracht.”
Schaamte
Daarnaast speelt schaamte binnen de familie vaak ook een grote rol. Dat merkt het OM in gevoerde slachtoffergesprekken. Die ijn zwaar zegt Paapen: “Zaken zijn soms ook zo onvoorstelbaar. Het komt ook regelmatig voor dat de verdachte en de moeder van de overleden baby gewoon weer samen zijn. Daarom zijn “shaken baby”-zaken echt anders dan anderen die we behandelen.”
Dilemma
Het OM staat ook vaak voor een dilemma. Dat blijkt ook uit de slotparagraaf in het requisitoir van de AG in de Helderse zaak. “We zien een verdachte, vader van een dochter en echtgenoot. Allen gaan zwaar gebukt onder de strafrechtelijke procedure. Dat is akelig om te zien. Moeder steunt vader. Het is moeilijk daar onbewogen bij te blijven. Een jong gezin waarin een kind is overleden. Wat een verdriet.”
Toch wordt in deze casus, en die in Den Bosch, doodslag tenlastegelegd. Daarop staat een forse straf. Het OM kan niet anders zegt de AG tegen de raadsheren van het Amsterdamse gerechtshof. “Een veroordeling zou het leven van het gezin nog langer op zijn kop zetten. Maar, er is in dit dossier geen andere optie. De jonge baby heeft nooit voor zichzelf kunnen spreken. […] Had nog geen schoolvriendjes, juffen en anderen die voor de jongen konden spreken of voor hem op konden komen. Ik wil dat recht gedaan wordt aan wat er met hem is gebeurd. Ik moet voor zijn belangen opkomen. […] Daar past een veroordeling bij.”
