Gelokt door een leven vol blingbling, zonder te hoeven werken
In dit najaar spelen weer meerdere cybercrimezaken in hoger beroep. Zaken die worden behandeld onder meer door de specialistische cyberkamer van het gerechtshof Den Haag en advocaten-generaal die zich toeleggen op de specialisatie cybercrime.
Anouk Paulus is een van de aanklagers in hoger beroep, een advocaat-generaal, die zich heeft gespecialiseerd in cybercriminaliteit. Of het illegale handel in bitcoins betreft of het sturen van mailtjes waardoor je bankrekening door criminelen wordt geplunderd, cybercriminaliteit is een lucratieve business. Dat in combinatie met een kleine pakkans, zorgt ervoor dat de aantrekkingskracht van deze criminaliteit enorm is. Juist in tijden waarin veel mensen -ook (potentiele) criminelen- thuiszitten, zien we dat het hand over hand toeneemt.
Jonge gasten
Anders dan vaak wordt gedacht, heb je voor het plegen veel soorten digitale oplichting en fraude nauwelijks kennis nodig van digitale systemen. Het opsporen van dit soort criminaliteit en achterhalen wie uiteindelijk aan de touwtjes trekt, vereist daarentegen een gedegen kennis van gedigitaliseerde systemen en de opsporingsmogelijkheden op dat gebied. Wat Paulus opvalt is dat het vaak jonge gasten zijn, soms nog geen twintig jaar, die zich schuldig maken aan cybercriminaliteit. Jonge mannen die denken een gat in de markt te hebben gevonden waardoor ze snel veel geld kunnen verdienen en worden gelokt door het vooruitzicht dat zij een luxe leven vol bling bling kunnen leiden, zonder echt te hoeven werken.
Wat Paulus opvalt is dat het vaak jonge gasten zijn, soms nog geen twintig jaar, die zich schuldig maken aan cybercriminaliteit.
Bitcoins verdienen door drugshandel en andere criminaliteit
Steeds meer drugs wordt aangeboden via zogenaamde Dark Net Markets. Het is moeilijk voor de politie om de handel op deze Dark Net Markets in de gaten te houden en te stoppen. Dit heeft ermee te maken dat er op deze markets een grote mate van anonimiteit bestaat. In toenemende mate worden, drugs, wapens, vuurwerk en ander illegale goederen en diensten aangeschaft via dit soort platforms.
Thuis vanachter de computer, bestelt men (wereldwijd) eenvoudig wat men wenst en de post bezorgt het. Anoniem en met een klein risico op ontdekking. Betaling gebeurt in bitcoins of andere virtuele valuta. De verkopers op de Dark Net Markets ontvangen voor hun goederen derhalve (grote hoeveelheden) bitcoins, maar kunnen die bitcoins in de bovenwereld maar moeilijk uitgeven. Uiteindelijk is het “echt” geld waarmee het goud, het klokkie of het huis mee moet worden betaald.
“Ze denken, we weten niet waar het geld vandaan komt, dus handelen we niet strafbaar. Maar zo werkt het dus niet. Dan ben je wel strafbaar. Sterker nog, je bent de ontbrekende schakel voor criminelen tussen de onderwereld en de bovenwereld. Je bent hun witwasser.”
Ontbrekende schakel
Een voorbeeld daarvan is een zaak waarin het gerechtshof in Arnhem deze week uitspraak heeft gedaan. Vijf mannen zijn in hoger beroep voor witwassen veroordeeld; zij sprongen in het gat tussen de Dark Net Markets en de legale economie. Met de service die zij verleenden, zorgden ze ervoor dat criminelen hun bitcoins konden omwisselen in euro’s. In een periode van anderhalf jaar hebben zij ruim 10 miljoen euro aan deze criminelen overhandigd. Contant.
Het hof overweegt daarbij:
De dienst die zij leverden, maakte het voor plegers van misdrijven makkelijk om de bitcoins die zij verwierven — bijvoorbeeld door middel van de verkoop van illegale zaken (zoals verdovende middelen) op zogenoemde ‘darknet markets’ — om te zetten in (contant) geld, zonder dat deze illegaal verkregen inkomsten in beeld kwamen bij financiële instellingen en andersoortige toezichthoudende organisaties. Zodoende hebben zij bijgedragen aan het plegen van misdrijven, door te faciliteren dat misdrijfplegers buiten het zicht van toezichthouders de opbrengsten daarvan konden verzilveren (...) Het witwassen vormt bovendien een aantasting van de legale economie en is, mede vanwege de corrumperende invloed ervan op het reguliere handelsverkeer, een bedreiging voor de integriteit van het financiële handelsverkeer.
De verdachten, zowel wisselaars als gebruikers van die diensten, zijn veroordeeld tot gevangenisstraffen oplopend tot 43 maanden.
Het vermoeden bestaat dat de handelaren precies wisten waar de bitcoins vandaan kwamen, zeker omdat een deel van hen zelf in drugs handelde of handelde voor drugscriminelen. De verdachten hebben dit alleen altijd ontkend en volgehouden dat ze daar niet van op de hoogte waren. Ze hebben verklaard niet naar de herkomst van de bitcoins geïnformeerd te hebben. Dat was volgens hen, en volgens hun advocaten ook niet nodig.
Paulus: “Ze denken, we weten niet waar het geld vandaan komt, dus handelen we niet strafbaar. Maar zo werkt het dus niet. Dan ben je wel strafbaar. Sterker nog, je bent de ontbrekende schakel voor criminelen tussen de onderwereld en de bovenwereld. Je bent hun witwasser.”
Het gerechtshof heeft dit deze week nogmaals bevestigd: het feit dat er grote contante bedragen mee gemoeid waren, dat de klanten bereid waren een veel hogere commissie te betalen dan gebruikelijk (in ruil voor anonimiteit) en dat de transacties vaak op openbare plaatsen plaatsvonden, zonder dat verdachten daar een goede verklaring voor hadden, maakt dat zij zich schuldig hebben gemaakt aan witwassen.Dit is in overeenstemming met de uitspraak die het gerechtshof Den Haag twee maanden geleden deed. Een jongeman werd veroordeeld tot een gevangenisstraf van ruim 3,5 jaar voor het omwisselen bitcoins in euro’s ter waarde van 11,5 miljoen euro.
Witwassen
Door de bitcoins om te wisselen voor contant geld, zonder de identiteit van de klant te verifiëren of bij te houden, wordt het spoor van drugs naar geld doorbroken. Dat maakt opsporen van de drugscriminelen moeilijker. De verdachten die deze week zijn veroordeeld gebruikten na ontvangst van de bitcoins een zogenaamde “bitcoinmixer”, waardoor ook in de blockchain niet meer te achterhalen is waar die bitcoin oorspronkelijk vandaan kwam.
Een extra service, voor de klanten, maar ook voor henzelf. Immers de bitcoinhandelaars hebben zelf weer contant geld nodig om uit te betalen aan hun klanten. Dit contante geld ontvangen ze van de legale bitcoin-exchanges, waar ze de bitcoins inwisselen. Deze bitcoin-exchanges verlangen een legitimatie en een bankrekening waar het geld naar kan worden overgemaakt en zij controleren ook of de bitcoins terug te traceren zijn naar (bijvoorbeeld) Dark Net Markets.De verdachten hadden de beschikking over tientallen bankrekeningen op naam van zichzelf en anderen om zo het geld weer contant te kunnen maken. De grootbanken sloten die rekeningen met enige regelmaat –vanwege het gevaar van witwassen-, maar de verdachten openden net zo snel weer nieuwe rekeningen.
Infecteren
Paulus richt haar pijlen overigens niet alleen op de illegale bitcoinhandel. Zo wijst ze ook op een zaak die binnenkort in hoger beroep bij de cyberkamer van het gerechtshof Den Haag speelt. In deze zaak hebben verdachten zich volgens het OM schuldig gemaakt aan het verspreiden en exploiteren van banking malware (TorRat genaamd). Deze malware werd met name verspreid naar het midden en klein bedrijf via de mail. Als de ontvangers dan op een link in die mail klikten, werd hun computer met zogenaamde malware geïnfecteerd. “Als ze dan daarna een betaling uitvoeren, komt dat geld niet op de rekening waarnaar ze het overmaken. Maar belandt dat geld op een andere rekeningen, op rekeningen van criminelen.”
Wanneer het grote geld lokt en de pakkans klein is, terwijl het idee ontstaat dat je ‘niet echt slachtoffers maakt’, moet de straf zodanig zijn dat deze een luid signaal afgeeft dat het hier om serieuze en zeer ondermijnende criminaliteit gaat.
Afschrikken
Paulus zegt dat van de straffen die in dit soort zaken worden opgelegd een behoorlijk afschrikkende werking moet uitgaan. Wanneer het grote geld lokt en de pakkans klein is, terwijl het idee ontstaat dat je ‘niet echt slachtoffers maakt’, moet de straf zodanig zijn dat deze een luid signaal afgeeft dat het hier om serieuze en zeer ondermijnende criminaliteit gaat.