OM voor marginale rechterlijke toets hoge transacties
Het Openbaar Ministerie (OM) wil meewerken aan de invoering van een marginale rechterlijke toets van hoge transacties. Een hoge transactie wordt bijna alleen aangeboden bij financieel-economische criminaliteit gepleegd door rechtspersonen, zoals bedrijven. Het OM denkt aan een gespecialiseerde toetsingskamer waarin rechters beoordelen of een hoge transactie rechtmatig is of niet. Het gaat om een marginale toets. Het OM is voorstander van deze variant, omdat het de effectiviteit van het huidige transactiebeleid wil behouden. Die effectiviteit zit bijvoorbeeld in de snelle afdoening van een zaak en het kunnen opleggen van maatregelen om de bedrijfsvoering te verbeteren om strafbare gedragingen in de toekomst zoveel mogelijk te voorkomen.
Transactiebeleid
Het transactiebeleid heeft de afgelopen jaren een ontwikkeling doorgemaakt. Zo is het veel transparanter geworden. Elke hoge transactie wordt door het OM toegelicht in een uitgebreid persbericht en een feitenrelaas, dat je kunt vergelijken met een requisitoir. Het OM hoort echter ook de geluiden in de samenleving waarin kritiek wordt geuit op de inzet van hoge transacties, omdat het ondoorzichtig zou zijn. "Het OM is bevattelijk voor die geluiden in de samenleving. Daar hebben wij begrip voor en daarom willen we meewerken aan de invoering van een marginale rechterlijke toets", aldus Gerrit van der Burg, voorzitter van het College van procureurs-generaal. Het OM zal dit idee verder verkennen met de minister van Justitie en Veiligheid en de rechtspraak. Er is een wetswijziging nodig om zo’n rechterlijke toets mogelijk te maken.
Ook zou het OM een zogeheten compliance monitor willen aanstellen die toezicht houdt op het gedrag van bedrijven die een hoge transactie hebben geaccepteerd. Deze onafhankelijke deskundige rapporteert aan het OM, zodat het OM kan controleren of een bedrijf de overeengekomen verbeteringen ook echt doorvoert. In andere landen, zoals de Verenigde Staten, is dit soort toezicht er al. Verder zou het OM graag zien dat het bedrijf waarmee een hoge transactie overeen is gekomen, een geldbedrag stort in een schadefonds of ten gunste van een andere instelling die de belangen van slachtoffers van strafbare feiten behartigt.
Het OM is geen voorstander van een uitgebreide rechterlijke toets. Van der Burg: "Ik denk dat je het kind met het badwater weggooit. Als een hoge transactie in volle omvang op zitting wordt getoetst door een rechtbank, hoef je geen transactie meer aan te bieden aan een verdachte. Dan kun je net zo goed meteen dagvaarden."